Enflasyon Muhasebesi Nedir?
Enflasyonun mali tablolar üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesine yönelik yapılan düzeltme işlemleridir.
Enflasyon Düzeltmesi fiyatlar genel seviyesindeki artış ve paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmesini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır.
Enflasyon Düzeltmesi Neden Önemlidir?
Enflasyon düzeltmesi, mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması, böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesi ve mali tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücünü gerçek değerinde göstermesi açısından önemlidir.
Enflasyon Düzeltmesini Devreye Alan Şartlar Nelerdir?
Normalde üretici fiyat endeksinin (ÜFE) içinde bulunulan yılda %10’u, son üç yılda ise %100’ü aşması durumunda enflasyon düzeltmesi yapılması zorunludur.
Enflasyon Düzeltmesi Nasıl Uygulanacaktır?
Enflasyon düzeltme işlemi için;
- Bilançolarda yer alan düzeltmeye esas “parasal olmayan hesaplar” belirlenir.
- Düzeltilecek hesabın “düzeltmeye esas tutar” ve “düzeltmeye esas tarihleri” belirlenir.
- “Düzeltme katsayıları” hesaplanır.
- Düzeltmeye esas tutar ,düzeltme katsayısı ile çarpılarak “Düzeltilmiş tutar” bulunur.
Düzeltmeye Esas Tarihler Nelerdir?
| İLGİLİ İKTİSADİ KIYMET | İLGİLİ TARİH |
| Alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetler ve mali duran varlıklar için | Satın Alma Tarihi |
| İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine dahil edilen unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar, gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddi duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, maddi olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye tabii varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım hakedişleri ile haklar ve şerefiyeler, özel fonlar(sabit kıymet yenileme fonu gibi), kar yedekleri için
(Bunlara mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avaslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir) |
Deftere Kayıt Tarihi |
| Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak ödenmiş sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal karları için | Tahsil Tarihi |
| Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için | Ödeme Tarihi |
| Ayni sermaye olarak konulan kıymetler için | Mülkiyetin İntikal Ettiği Tarih |
| Kar yedekleri, geçmiş yıl karları ve net dönem karının sermayeye ilave edilmesi dolayısıyla artılan sermaye için | Tescil Tarihi |
| Nakdi sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için | Ödeme Tarihi |
| Ayni sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için | Sermaye Olarak Konulan Kıymetlerin Mülkiyetinin İntikal Ettiği Tarih |
| Temettü karşılığı alınan hisse senetleri için | İştirak Edilen Şirket Sermayesinin Tescil Tarihi |
| Parasal olmayan karşılıklar için | Bağlı Oldukları İktisadi Kıymet İçin Belirlenen Tarihler |
Enflasyon Düzeltmesinde Uygulanacak Düzeltme Katsayısı Nasıl Hesaplanır?
Düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.
Enflasyon düzeltmesi uygulanan bir dönemi müteakiben enflasyon düzeltmesi yapılıyorsa parasal olmayan kıymetler için düzeltme katsayısı yerine taşıma katsayısı kullanılır.
Enflasyon düzeltmesi uygulamasında mükelleflerce sadece stokların düzeltilmesiyle sınırlı olmak üzere “toplulaştırılmış yöntemleri” kullanabilir. Stokların basit ortalama yöntemine göre düzeltilmesinde kullanılan düzeltme katsayısı;
Hareketli ortalama yöntemine göre kullanılan düzeltme katsayısının hesaplanması;
Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM) Nedir?
2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço üzerinde yapılacak düzeltme işleminde; bilançoda yer alan bazı parasal olmayan varlıkların içerisinde bulunan reel olmayan finansman maliyetlerinin, ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülmesi sonucu bulunacak tutar düzeltmeye esas alınacaktır.
Enflasyon düzeltme işlemi için Enflasyon Muhasebesi ekranına giriş yapılır. Düzeltme yapılacak Parasal Olmayan Alt Hesap seçilerek çift tıklanılır. Düzeltme yapılacak parasal olmayan hesaplar için muhasebe hesap planında hesap tipi alanı seçilerek düzenleme yapılır. Düzeltme yapılacak hesaba ilişkin Düzeltme Dönemi(YIL/AY) ve Bilançoya Giriş Tarihi seçilerek Düzeltme Katsayısı/ Taşıma Katsayısı hesaplanır. Girilen verilere göre Düzeltilmiş Hesaplanan Tutar bulunur.
Parasal olmayan hesaplar , Düzeltme katsayı/Taşıma katsayısı ile düzeltilir. Düzeltme katsayısı/Taşıma Katsayısı Yi-ÜFE oranları baz alınarak bulunur. Sistemde Yİ-ÜFE Oranları tıklanılarak tablo değerleri görülebilir.
Eşleme Kuralı tabından Enflasyon Fark Hesabı ve Enflasyon Düzeltme Hesabı seçilerek kural tanımı yapılır.
Enflasyon Hesaplama alanından Muhasebe Fiş Kalemlerine tıklanılarak Enflasyon Düzeltme Fiş Kaydı oluşturulur.
Fiş Kalemleri tabında Muhasebe Fişi Oluştur tıklanılarak düzeltme yapılacak hesaba ilişkin Muhasebe Fişi oluşturulur.
Muhasebe fiş listesinde fiş türü “Enflasyon Düzeltme Fişi” olarak enflasyon düzeltme kaydı fişi oluşturulur.
Stokların Basit Ortalama Yöntemine Göre düzeltilmesinde Düzeltme Dönemi(YIL/AY) ve Bir Önceki Geçici Vergi Dönemi (YIL/AY) girilerek Ortalama Düzeltme Katsayısı hesaplanarak Düzeltilmiş Hesaplanan Tutar bulunur. Eşleme kuralına göre düzeltme yapılacak hesaba ilişkin Muhasebe Fişi oluşturulur.
Hareketli Ortalama Yöntemine Göre ise enflasyon hesaplama işleminde stok tutarları için Hareket Tablosundan Giriş-Çıkış değerleri girilip hesaplama yapılarak düzeltilmiş Hesaplanan Tutar bulunur ve Enflasyon Düzeltme Fişi oluşturulur.
Alış ve maliyet bedellerine intikal ettirilen finansman maliyetlerinin içerdiği enflasyon payı, Reel Olmayan Finansman Maliyeti olarak adlandırılır. Düzeltilmiş Hesaplanan Tutar bulunurken reel olmayan finansman maliyeti İstisna Edilecek Tutar şeklinde düşülerek hesaplanır.
Enflasyon düzeltmesinin amacı, mali tabloların ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasıdır. Düzeltme işlemi öncesi ve sonrası değerler için Bilanço Tablosundan bakılır.Bilanço Tablosu ekranında parametreler alanına Enflasyon Muhasebe Fişlerini dahil et seçeneği eklenmiştir. Bilanço tablosunda düzeltme öncesi değerler için Enflasyon Düzeltme fişlerini dahil et seçeneği kaldırılarak rapor alınır.
Bilanço tablosunda enflasyon düzeltme sonrası değerleri görüntülemek için ise Enflasyon Düzeltme fişlerini dahil et seçeneği işaretlenerek rapor alınır.
